نام آيت الله شهيد
دكتر بهشتي براي مردم ايران آشناست. مجاهدتهاي ايشان طي ساليان متمادي براي
به ثمر رساندن نهضت اسلامي و تلاشهاي بيوقفه در جهت تحكيم نظام جمهوري
اسلامي در ايران مشهود و مشهور است .
این سالشمار، سوانح احوال و وقایع تاریخی، سیاسی حیات 53 ساله شهید آیت الله دکتر بهشتی را از تولد تا شهادت گزارش می کند. 
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
استاد راهنما: دکتر محسن الویری
استاد مشاور: دکتر سیدعلیرضا حسینی بهشتی
پژوهش و نگارش: صدیقه قاسمی
دی ماه 1380
دریافت پایان‌نامه به صورت فایل PDF
چکیده پایان‌نامه
بررسی آرا و اندیشه‌های شهید بهشتی پیرامون اسلام و مقتضیات زمان از گستردگی و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. یکی از این ویژگی‌ها بررسی سیره عملی آن شهید بزرگوار است. پرداختن به این امر زمینه‌های درک و فهم مبانی اصولی و نظری ایشان را بیشتر فراهم می‌نماید لذا با پرداختن به بخش‌هایی از زندگی ایشان زمینه‌های ورود به بحث نظری سنت و تجدد و یا ثابت و متغیر فراهم گردید.
بخش‌هایی که در زندگینامه ایشان مورد بررسی قرار گرفته‌اند از مراحل کودکی تا طی نمودن مراحل علوم حوزوی و دانشگاهی، فعالیت‌های تشکیلاتی ایشان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور در مراکز اسلامی هامبورگ، عضویت شورای انقلاب اسلامی، تأسیس حزب جمهوری اسلامی، نایب رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی می‌باشد اگر چه همه مطالب جمع‌آوری شده ثبت نگردیده اما فصل اول این رساله را قسمت‌هایی از زندگی ایشان به خود اختصاص داده است. فصل دوم به جهت طرح و بررسی عنوان ثابت و متغیر طرح شده تا با ارایه تعریف مشخص از ثابت و متغیر دیدگاه‌های شهید بهشتی در محور اسلام و مقتضیات زمان با توجه به سوابقی که نسبت به این بحث وجود دارد بهتر تعریف شود.
بر این اساس در فصل دوم ابتدا به تعریف ثابت و متغیر و سابقه طرح آن در پیش از اسلام با توجه به موارد اشاره شده در قرآن پرداخته شده و در قسمت‌های دیگر تاریخچه این مباحث میان اندیشمندان مسلمان و متفکران غربی مورد بررسی قرار گرفته تا مشخص شود این بحث صرفاً اختصاص به مسلمانان ندارد. از دیگر سو نظرات اندیشمندان مسلمان معاصر نیز به طور فشرده مورد بررسی قرار گرفته است و آرا شخصیت‌هایی همچون سیدقطب، مرحوم مطهری، حضرت امام (ره)، مرحوم شریعتی و دکتر سروش نیز پیرامون عنوان اسلام و مقتضیات زمان مشخص شود.
در فصل سوم این رساله به پاسخگویی پیرامون سؤالات مطرح شده از سوی شهید مظلوم پرداخته شده مطالبی که در این فصل فهرست‌وار می‌توان به آن اشاره نمود عبارتند از اسلام و ویژگی و ابعاد آن که به طور اجمال می‌توان به همه جانبه بودند احکام اسلام، انسان‌ساز بودن آن، جهانی بودن آن، جامعه‌ساز بودن، پویایی و زنده بودن احکام اسلام، سیاست و تقرب الهی و اسلام دین قسط و عدل اشاره کرد.
در بخش دوم این فصل به بررسی دیدگاه شهید بهشتی پیرامون دنیای جدید پرداخته شده، مسائل مطرح شده در بخش با دو محور ویژگی‌های مثبت و منفی دنیای جدید، می‌باشد. مشکلات و نارسایی‌های جدید عبارت از نیهیلیسم، استفاده نامطلوب از وسائل و تکنولوژی، متزلزل بودن ارزش‌ها، بی‌بندوباری به بهانه آزادی، آزادی، منافع اقلیت، ادعای عقلانیت، حاکمیت اقلیت و ماشینیزم و اسارت انسان مدرن اشاره کرد. همچنین به موفقیت‌ها و ویژگی‌های دنیای جدید نیز اشاراتی شده که می‌توان موارد موفقیت مادی تمدن بشر، نفی استبداد، منزلت خرد انسان و خودانگیختگی اقتصادی را به عنوان نکات مثبت دنیای جدید از دیدگاه شهید بهشتی تلقی نمود.
بخش سوم این فصل به بررسی جایگاه عقل و منش آن در ربط ثابت به متغیر اختصاص یافته است.
فصل پایانی این رساله که در واقع اساسی‌ترین و مهم‌ترین قسمت این رساله می‌باشد به بررسی نقش اجتهاد در ربط میان ثابت و متغیر از دیدگاه شهید بهشتی پرداخته شده و عناوینی همچون فقه متحرک، اجتهاد انقلابی، اجتهاد محافظه‌کار و اجتهاد عامه‌پسند و تقلید و تکلیف اجتماعی، مرجعیت علمی و رهبری اجتماعی، نافذ بودن حکم امام و رهبر، اجتهاد فردی و حکومتی، قسمت‌های اساسی این فصل به شمار می‌آیند. البته در بررسی ابزار و نهادهای مورد نظر برای ربط میان ثابت و متغیر، اشاراتی به اصل ولایت فقیه و حکومت مطرح شده که در حد ضرورت موضوع این رساله به آن پرداخته شده است.
