چشم اندازهای یک ترور

گزارشی از انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر

محمدعلی احمدی

فاجعه انفجار در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی بزرگترین ضربه ای بود که تروریسم از آغاز پیروزی انقلاب بر پیکر نظام وارد آورد. در این حادثه آیت الله دکتر بهشتی رئیس قوه قضاییه و یکی از ارکان نظام به همراه چهار وزیر، سیزده معاون وزیر، بیست و هفت نماینده مجلس و هفده عضو مؤثر حزب جمهوری اسلامی و فعال سیاسی از جمله محمد منتظری، فرزند مرحوم آیت الله العظمی منتظری، به شهادت رسیدند.

محمد جواد قدیری از اعضای کادر مرکزی سازمان و از طراحان اصلی انفجار مسجد اباذر، سه روز قبل از وقوع فاجعه در جمع دوستان خود خبر داده بود که روز هفتم تیر کار یکسره خواهد شد .(1 )

عامل انفجار محمد رضا کلاهی صمدی عنصر نفوذی سازمان مجاهدین خلق بود .وی 22 ساله و دانشجوی سال اول دانشگاه علم و صنعت بود و در سال 1357 در فضای پس از پیروزی انقلاب جذب سازمان شده و از ابتدا برای نفوذ در ارگان های انقلاب برگزیده شد.کلاهی ابتدا به عنوان پاسدار وارد کمیته انقلاب اسلامی ولیعصر (عج) واقع در خیابان پاستور شد و به تدریج به حزب جمهوری اسلامی راه یافت. او با هدایت مسئول مستقیم خود که یکی از اعضای کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق به نام هادی روشن روان با نام مستعار مقدم بود، به جایگاهی دست یافته بود که ضمن دسترسی به اخبار مملکتی، مسئول برگزاری جلسات حزب شد.

روز حادثه وی کیف بزرگی که حاوی بمب بود را زیر میز ایت الله دکتر بهشتی قرار داده و به بهانه خریدن بستنی موتور یکی از نگهبانان را گرفته و فرار میکند. وی بلافاصله به عراق گریخته و تحت نظر یکی از اعضای سازمان با نام مستعار کریم در بخش روابط با سازمان پیش میرود و در سال 1373 از عراق به آلمان رفته و در انجا به زندگی مخفی ادامه میدهد .

موسی خیابانی نفر دوم سازمان در تحلیل درون سازمانی حادثه را «ضربه مهلک» و «ضربه اول» تعبیر کرده (2) و مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق در جمع بندی یکساله عملکرد سازمان میگوید: در مرحله اول نوبت «سران سیاسی» بود .

قبل از هر چیز شاه مهره ها هدف بودند … ما در فاز نخستین تهاجممان با عمل بزرگ شروع کردیم و در راس همه عملیات تاریخی «الله اکبر» که این اسم هم پیشاپیش برایش گذاشته شده بود .. یک مرحله پیش بردیم. کدام مرحله؟ بی آینده کردن رژیم و سلب ثبات از آن … خلاصه در یک کلام، کار کسی جز مجاهدین نبود … کار در مجموع حساب شده و برنامه ریزی شده بود…(3)

تصمیم برای انفجار حزب جمهوری اسلامی فردای اعلام قیام مسلحانه یعنی 31 خرداد 60 در جمع دفتر سیاسی سازمان گرفته میشود. نشریه مجاهد شماره آذر ماه سال 61 در خارج از کشور در سر مقاله خود با عنوان «ضربات اول» در توجیه استراتژی جنگ مسلحانه و ترور سران کشور مینویسد : «… در مرحله اول این استراتژی، ضربه یا ضربات تعیین کننده اول و یک فاز تهاجمی (تهاجم به هر قیمت) و تشکیل آلترناتیو را در دستور کار قرار دادیم …در مرحله اول … بار کیفی پیش برد عملیات نظامی از آنجا که از پیچیدگی بسیار بالایی برخوردار بود به عهده مسئولین رده بالای سازمان قرار گرفت (4). ارگان سازمان در یاد داشتی انگیزه خود را از این اقدام تروریستی بی آینده کردن نظام جمهوری اسلامی عنوان کرده و مینویسد: از بین رفتن هفتاد درصد کادر رهبری به ارکان حکومتی اش در نقاط مختلف کشور و بی آینده شدن مطلق رژیم، دقیقا محصول مقاومت انقلابی مسلحانه و به خصوص مرحله اول استراتزیک آن بوده است …

او( بهشتی) (5) تنها شاه مهره ای بود که میتوانست آینده رژیم را …تضمین نماید و در همین جاست که عظمت انقلابی و سر نوشت ساز مرحله اول استراتژی مقاومت روشن میشود …

مسعود رجوی در جمع بندی یکساله مقاومت مسلحانه …چنین می گوید: مجاهدین در اولین ضربه شان جایی برای تثبیت رژیم نگذاشته اند .(6)

رجوی بار دیگر صریحا انگیزه و هدف از ترور شهید بهشتی و سایر چهره های نظام را ایجاد بحران در رهبری آینده و به تعبیر خود بی آینده کردن نظام اعلام کرده و میگوید : دستاورد سال اول مبارزه مسلحانه ما بسیار بود تا حدی که رزیم امروز بی آینده شده است…

کلیه ی کاندیداهای رهبری پس از خمینی یعنی مقاماتی که میتوانستند رهبری رزیم کنونی را بعد از او به دست گیرند… به هلاکت رسیده اند (7)

قابل توجه اینکه نورالدین کیانوری رهبر حزب توده و هنری پرشت یکی از دیپلمات های امریکایی شاغل در سفارت امریکا در تهران نیز جملاتی قریب به این مضمون در ارتباط با شهید بهشتی گفته اند .کیانوری رهبر حزب توده میگوید: به نظر من اگر بعد از امام «خط بهشتی» یعنی خط مردمی و خط اقتصادی مبتنی بر قانون اساسی که بهشتی آن را تنظیم کرده بود حاکم میشد و همان رویه ادامه می یافت، هیچ ناامنی و هرج و مرجی که قابل ملاحظه باشد، ایران را تهدید نمی کرد.(8)

هنری پرشت در همین ارتباط میگوید: من او ( بهشتی) را فردی با هوش، خوش مشرب، صریح و پایبند به اصول دیدم. فکر میکنم اگر او زنده میماند می توانست میانه روی را ترویج کند و تاثیری مثبت بر سیاست ایرانیان مییگذاشت.(9)

شهید بهشتی از دیرباز برای عناصر سازمان شناخته شده بود و آنان پی به توانایی ها و شخصیت برجسته وی برده بودند و ایشان را سد راه خود میدانستند.

وحید افراخته از مرکزیت سازمان در اعترافات خود در سال 1354 مینویسد: تقی شهرام گفته بود، «باید بهشتی را از بین ببریم …ولی چون از نظر تبلیغاتی صلاح نیست این جریان رو شود، بهتر است از روش های خاصی بهره گیریم و مثلا او را با اتومبیل زیر بگیریم.(10)

برخی حجم اقدامات سازمان در سال های پر آشوب نخست انقلاب را خارج از ظرفیت سازمان مجاهدین خلق دانسته و تاکید دارند که حمایت شوروی و یا سازمان سیا آنان را قادر ساخته بود تا خط عملیات تروز و خذف چهره های شاخص نظام را دنبال کنند. علی فراستی از اعضای قدیمی و جدا شده سازمان در شرح چگونگی اقدام سازمان به انفجار هفت تیر تاکید دارد که شوروی پشتیبانی این عملیات را بر عهده داشته است: انفجار حزب جمهوری اسلامی در هفت تیر 1360 شوک سهمگینی بر رژیم بود و حکومت شوروی، امریکا را منشأ انفجار اعلام کرد.(11)

این اقدام مجاهدین هیچ کمکی به خودشان نکرد، بلکه نا خواسته کمک بزرگی به استراتزی شوروی کرد … در تحقیقات موسسات جرم شناسی امریکا مشخص شد که بمب به کار رفته در انفجار مقر حزب جمهوری اسلامی از نوع گاز متراکم بوده است که به تازگی توسط امریکایی ها کشف شده بود ولی شوروی ها توانسته بودند به آن دست یابند. ساختن چنان بمبی با آن فرمول پیچیده مطلقا در توان یک گروه چریکی نبوده است و تنها امکان رسیدن آن از طرق شوروی به سازمان مجاهدین بوده است. لازم به توضیح است که مسعود رجوی در سال 1360 در جلسات خصوصی در پاریس تایید کرده بود که تکنولوژی این انفجار را در اختیار نداشته است.(12)

نقطه مقابل وی هفته نامه عرب زبان الوطن العربی مینویسد: سازمان سیا با کمک عوامل خود در داخل ایران توانست یک محل گرد همایی را منفجر کند که در آن رویداد بین 70 تا 80 نفر از سران رژیم و در رأس آنان محمد بهشتی کشته شدند.

نکته قابل تأمل در این ارتباط، گزارش وزارت امور خارجه امریکاست. در این گزارش که در 1994 میلادی (1373 ش) انتشار یافت، برای اولین بار به وجود دو بمب در سالن اجتماعات حزب جمهوری اسلامی اشاره شده است. حال آنکه تا کنون این موضوع در رسانه های ایران و از زبان مسئولین اعکاسی علنی نداشته است. در این گزارش آمده است: مجاهدین موجی از بمب گذاری و ترور را علیه رژیم خمینی آغاز نموده اند که تا امروز نیز طنین انداز است. شاخص ترین حمله در تاریخ 28 ژوئن 1981 (7 تیر 1360) رخ داد و این زمانی بود که دو بمب، مرکز حزب جمهوری اسلامی (حزب روحانیون) را از هم متلاشی کرد و منجر به کشته شدن 74 تن از رهبران ارشد رژیم گشت، از جمله رهبر حزب جمهوری اسلامی آیت الله بهشتی،4 وزیر و 27 نماینده مجلس.(13)

در همین ارتباط، نوار های فیلمبرداری شده از ملاقات ها و مذاکرات فوق سری مسعود رجوی با مقامات اطلاعاتی و امنیتی این رژیم که پس از سقوط صدام انتشار یافته، گویای حقایق بیشتر و روشن شدن زوایای تازه ای از این اقدام تروریستی است. رجوی در این ملاقات ها به ژنرال طاهر جلیل حبوش رئیس سازمان کل اطلاعات عراق در سال 1999 م (1378 ش) ضمن اشاره به روابط قیلی خود با امریکا و فرانسه میگوید: همانگونه که اطلاع دارید، من در سال های 1981 تا 1986 در پاریس بودم. در آن سال ها … به ما تروریست نمی گفتند، هر چند که کاخ سفید و کاخ الیزه میدانستند، با کاخ الیزه هم الیزه هم ارتباط داشتیم، میدانستند که چه کسی حزب جمهوری را در ایران منفجر کرد … آنها می دانستند و خوب هم میدانستند ولی صفت تروریست هم به ما نزدند.(14)

بر اساس اسناد موجود، انفجار حزب جمهوری اسلامی و شهادت آیت الله بهشتی و جمعی از مدیران ارشد نظام به عاملیت قطعی سازمان مجاهدین خلق و در راستای بی آینده و بی ثبات کردن نظام صورت گرفته است. اقدامی که در بلندمدت به نفع قدرت های بزرگ و مداخله گر شد و مانع درخشش جمهوری اسلامی ایران به عنوان الگوی موفق حکومت دینی گردید. حاکمیتی که معیار ها و دستاورد های سترگ جوامع بشری را با معنویت و وحی پیوند دهد و شهروندانش را در پرتو اصول انسانی و اسلامی به رفاه، آزادی، رشد، تعالی و … رهنمون شود.

1- قدیریان ، خاطرات،ص 179

2- نوار بدست آمده از مخفی گاه وی /سازمان مجاهدین خلق، پیدایی تا فرجام، جلد دوم، ص 598

3- رجوی، جمع بندی یک ساله، صص 117-118، نشریه مجاهد ش158، ص2

4- مجاهد، ش 129، صص 20 و 27

5- پرانتز مربوط به متن اصلی است.

6- مجاهد، ش 129، ص 17

7- مجاهد، ش 136، ص 7

8- گفت و گو با تاریخ، ص 592

9- شهید بهشتی در آیینه اسناد، سایت بنیاد شهید بهشتی

10- سازمان مجاهدین خلق، پیدایی تا فرجام، جلد دوم، ص 29

11- اتحاد شوروی و ایران انقلابی، ص 116

12- فراستی، مبارزه مسالمت آمیز، ص 71