نام آيت الله شهيد
دكتر بهشتي براي مردم ايران آشناست. مجاهدتهاي ايشان طي ساليان متمادي براي
به ثمر رساندن نهضت اسلامي و تلاشهاي بيوقفه در جهت تحكيم نظام جمهوري
اسلامي در ايران مشهود و مشهور است .
این سالشمار، سوانح احوال و وقایع تاریخی، سیاسی حیات 53 ساله شهید آیت الله دکتر بهشتی را از تولد تا شهادت گزارش می کند. 
گفتار عاشورا مجموعه شش سخنراني از آقايان استاد شهيد مطهري، شهيد آيت‌الله دکتر بهشتي، مرحوم آيت‌الله طالقاني و مرحوم دكتر آيتي است كه در جمع اعضاء انجمن اسلامي مهندسين در روزهای 8 تا 13 محرم 1382.ق، 1336.ش در منزل آقای نوید برگزار می شد. این مجموعه بعدها در کتابی با عنوان گفتار عاشورا توسط شرکت سهامی انتشار به طبع رسید
گفتار عاشورا مجموعه شش سخنرانی از آقایان استاد شهید مطهری، شهید آیت‌الله دکتر بهشتی، مرحوم آیت‌الله طالقانی و مرحوم دكتر آیتی است كه در جمع اعضاء انجمن اسلامی مهندسین در روزهای 8 تا 13 محرم 1382.ق، 1336.ش در منزل آقای نوید برگزار می شد. این مجموعه بعدها در کتابی با عنوان گفتار عاشورا توسط شرکت سهامی انتشار به طبع رسید.
گفتمان غالب در این سخنرانی‌ها كه در فضای سرخوردگی پس از كودتای 28 مرداد 1332 و شكست مبارزات ملی انجام گرفته است، تشویق و تشجیع جامعه به جهاد با ظلم و فساد اجتماعی و مظاهر آن و تبیین ارزش‌های ایثار و شهادت در راه آرمان‌های بلند انسانی است.
«موجباتی كه امام حسین(ع) را وادار به قیام كرد» و «انگیزه قیام امام حسین(ع)» دو سخنرانی از مرحوم دكتر محمدابراهیم آیتی است كه ضمن تشریح شرایطی كه منجر به نهضت عاشورا گردید، قیام در شرایط ظلم و بدعت و تحریف را اجتناب‌ناپذیر دانسته و می‌گوید: «حسین بن علی(ع) تشخیص داد كه جز با یك قیام عمیق، با یك قیام تند، با یك نهضت فوق‌العاده و خونین نمی‌شود از مقدماتی كه امیرالمؤمنین(ع) و امام حسن(ع) تاكنون فراهم كرده‌اند نتیجه قطعی گرفت».
مرحوم آیتی با توضیح عمق فسادی كه دستگاه خلافت اموی دچار آن شده بود چاره كار و رهایی جامعه اسلامی از چنین وضعی را شهادت مردانی همچون حسین بن علی(ع) می‌داند و با همین رویكرد به تدوین زمینه‌های قیام كربلا می‌پردازد و امام(ع) را نسبت به آنچه پیش رو بود آگاه و مطلع معرفی می‌كند و تصریح می‌كند كه امام حسین(ع) با اطلاع و آگاهی از نتیجه كار قدم در راه قیام گذارد.
آیت‌الله مطهری به شیوه مألوف در دو جلسه بحثی نظری پیرامون «خطابه و منبر» مطرح و ضمن تبیین نقش تاریخی خطابه و پیوند آن با اسلام و تحولی كه اسلام در خطابه ایجاد نمود، به معرفی اقسام خطابه‌های حماسی، جنگی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و … می‌پردازد و به خطابه‌های امام حسین(ع) در جریان نهضت عاشورا اشاره می‌كند.
شهید مطهری پس از طرح مباحث نظری وارد محتوای خطابه‌های اباعبدالله الحسین(ع) شده و با دستمایه قرار دادن نكاتی از آنها به تشریح فلسفه قیام امام حسین(ع) می‌پردازد. ایشان در این ارتباط می‌گوید: اوضاع و احوالی در جهان اسلام پیش آمده بود و كار به جایی رسیده بود كه امام حسین(ع) وظیفه خودش می‌دانست كه قیام كند. حفظ اسلام را در قیام خود می‌دانست. قیام او (هم) قیام در راه عقیده بود. اختلاف و نزاع او بر سر این نبود كه تو نباشی و من باشم، اختلافی بود اصولی و اساسی؛ اگر كس دیگری هم به جای یزید بود و همان روش و كارها را انجام می‌داد، باز هم امام حسین(ع) قیام می‌كرد، خواه اینكه با شخص امام حسین(ع) خوش رفتاری می‌كرد یا بدرفتاری …».
شهید مطهری در فراز دیگری جنگ امام حسین(ع) را جنگ مسلكی و با استفاده از خطبه‌های سیدالشهداء(ع) جنگ آن حضرت را جنگ حق علیه باطل برمی‌شمرد و از برداشت‌های نادرست برحذر می‌دارد. ایشان با اشاره به جریان اصیل و رسالت‌مداری كه حامل پیام فلسفه قیام امام حسین(ع) است، از اشعار، كمیت اسدی، دعبل خزاعی، ابن الروس و ابوفراس حمدانی در راستای تبیین صحیح حركت امام حسین(ع) تجلیل و از اشعار امثال محتشم انتقاد می‌كند.
«جهاد و شهادت» عنوان سخنرانی مرحوم آیت‌الله سیدمحمود طالقانی است كه در این كتاب با نام مستعار موسوی از ایشان یاد شده است.
ایشان جهاد را یكی از موضوعات مهم اسلامی دانسته و با دسته‌بندی جهاد به دو دسته تهاجمی و تدافعی، نوع تدافعی آن را امری فطری، حق حیاتی و غریزی قلمداد و پیرامون آن با استفاده از آیات قرآنی شرح و بسط می‌دهد. در ادامه آیت‌الله طالقانی با اشاره به مسائل روز ابتدا بر جهاد برای مقابله با اشغال سرزمین‌های فلسطین تأكید، آنگاه مبارزه با طاغوت و طاغوتیان را بر مسلمانان فرض می‌داند.
ایشان با معرفی مصداق‌های طاغوتی، زندگی انسان را در پرتو تعالیم انسانی زندگی توأم با بندگی خداوند یكتا و پیروی از حق و حقیقت می‌شناساند و در صورت بروز مانعی برای زندگی توحیدی و توأم با حق و حقیقت، جهاد را ضروری برمی‌شمرد.
آیت‌الله طالقانی با مرحله‌بندی جهاد بحث را به صحنه عاشورا كشانده و ضمن تبیین جهاد فی سبیل الله به تفاوت‌های جبهه امام حسین(ع) و یزید می‌پردازد و برای مجاهد فی سبیل الله كه نهایت كارش شهادت در راه خداست ویژگی‌هایی را بر می‌شمرد.
«مبارزه پیروز» عنوان سخنرانی شهید آیت‌الله دكتر بهشتی است كه توسط خود ایشان انتخاب شده است. در این سخنرانی شهید بهشتی ابتدا با طرح بحثی نظری پیرامون فطری بودن امر مبارزه در نهاد انسان و پیچیدگی‌های آن، تصریح می‌كند: ناموس مبارزه در زندگی فرد و جامعه امریست اجتناب‌ناپذیر. در برابر این قانون، این ضرورت و جبر خارجی، جبری كه قلم تقدیر بر انسان نوشته، چاره‌ای جز این نیست كه از انواع مختلف مبارزه آن را كه بهتر و سومندتر است انتخاب كنیم، به پیكار و مبارزه‌ای تن در دهیم، اما مبارزه‌ای شریف، مبارزه‌ای پیروز، مبارزه‌ای سودمند و مهیج، مبارزه‌ای زنده، مبارزه‌ای استوار در راه هدفی عالیقدر.
آیت‌الله بهشتی ضمن برشمردن شرایط مبارزه پیروز، داشتن هدفی مشخص و روشن، صریح و قاطع برای مبارزه را ضروری و تصریح می‌كند هدف مبارزه نیز بایستی ممتاز، عالی و پرارزش باشد تا اگر پای مرگ و جان دادن رسید، فرد مبارز پایش نلرزد و سست نشود.
ایشان با اشاره به این كه عالی‌ترین هدف همانا رضایت خداوندیست، تأكید می‌نماید: فرد مبارز نیز بایستی، مرد میدان عمل و استقامت باشد و پیروان مكتب توحید و یگانه‌پرستان را دارای چنین ویژگی‌هایی می‌شناساند و به نمونه‌هایی از اینگونه رادمردان در صدر اسلام اشاره می‌نماید.
شهید آیت‌الله بهشتی روش مبارزه را بسیار مهم تلقی و بر صحیح بودن آن تأكید می‌نماید. ایشان با تقسیم‌بندی مبارزه به فردی و جمعی، علنی و غیر علنی، آرام و خشن، با سلاح و بی‌سلاح، با سلاح سرد و یا با سلاح گرم، موضعی و میدانی و … هر یك را واجد روش و تاكتیكی می‌داند كه مبارزین بایستی با آن آشنا بوده و به سنخیت میان مبارزه و هدف آن اهمیت دهند.
ایشان این موضوع را آنچنان دارای اهمیت می‌داند كه شكست برخی مبارزات ملت‌ها را در انتخاب روش مغایر با هدف مبارزه می‌شناساند.
شهید بهشتی با ذكر این مقدمات به حادثه كربلا می‌پردازد و با ترسیم چهره حاكمان اموی و نحوه حكومت آنان و تیپ‌شناسی اهالی كوفه، دعوت ابتدایی مردم كوفه از امام حسین را امری بدیهی می‌داند و هدف اباعبدالله الحسین(ع) و اهالی كوفه را در ابتدای نهضت متفاوت ذكر می‌كند. از منظر شهید بهشتی، هدف مردم كوفه تغییر حاكمی همچون یزید بود، اما امام حسین(ع) هدف از پانهادن در قیام، اعلاء كلمه حق و بازشناساندن حق از باطل بود، خواه به حكومت برسد، خواه نرسد، خواه به پیروزی ظاهری نائل شود، خواه نشود، چون هدف نهایی رضات خداوند و جهاد علیه ظلم و باطل است و برای این امر از مردانی استفاده می‌كند كه دارای هدف، قابل اعتماد و نیرومند، با اراده قوی و … هستند.
آیت‌الله بهشتی در ادامه به ارزش‌آفرینی‌های اباعبدالله الحسین(ع) در نهضت عاشورا اشاره و رمز و راز جاودانگی قیام اباعبدالله الحسین(ع) را كه همانا بر اصول روشن اخلاقی و توحیدی تكیه دارند معرفی می‌نماید.
سخنرانی مبارزه پیروز به همراه چند سخنرانی دیگر شهید بهشتی درباره عاشورای حسینی در مرکز اسلامی هامبورگ، در کتابی با عنوان مبارزه پیروز زیر نظر بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید بهشتی تهیه و توسط نشر روزنه منتشر شده است.
