آیت‌الله شهید دکتر بهشتی به لحاظ شکلی، تعاونی‎ها در ایران را همانند شکل مرسوم دنیا معرفی می‏کند لکن زیبایی اصلی این سبک اقتصادی را حرمت انسان و شرافت انسان‏ها جدای پول‎ها و سرمایه‌هایشان می‌داند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اتاق تعاون ایران ایشان در تشریح محتوای تعاون، ملاک‏های اسلامی در اقتصاد را هدف تعاونی‎ها می‏شمارد و تأکید دارد که باید این ایده‎ها مورد توجه قرار گیرد.

شهید بهشتی در مورد شیوه تعاونی می‌گوید: مسئله اول در اقتصاد آزاد بر اساس رقابت است، هر پیشه‌وری، هر کارخانه‏داری، هر مزرعه‌داری و… می‌کوشد تا با دیگران رقابت کند. در این میان شیوه تعاونی این افراد را در بخش تولید وارد یک مجموعه می‌کند و از آنها می‌خواهد تا با تعاون با یکدیگر وضعیت تولید را بهتر کنند. یعنی همان‏هایی که تا قبل از تشکیل شرکت‎های تعاونی رقیب هم بودند حالا همکار یکدیگر شده‌اند. امروزه اتحادیه‎های بزرگ شرکت تعاونی در کشورهایی که دارای اقتصاد تعاونی هستند وجود دارد که این همکاری را بیشتر می‌کند. مسئله دوم اینکه امکانات لازم برای فعالیت‎های تولیدی را در جامعه‎های دارای اقتصاد دولتی، دولت در اختیار دارد و در جامعه‎های دارای اقتصاد سرمایه دارای، مراکز سرمایه‎داری. به هر حال در آنجایی که دولت مسئول است باید دولت باتقوایی باشد که در قبال این کار، آزادیهای سیاسی و اجتماعی مردم را نگیرد. تعاونی‎ها می‌کوشند به‏صورت یک قدرت درآیند و این امکانات را چنان از درون خودشان گردآوری کنند و شکل دهند و یا از مراکز عمومی که در جامعه هستند جذب کنند که اسیر مراکز عرضه کننده امکانات نشوند. این یعنی خط آزادی تولید کنندگان و یا مصرف کنندگان از این گونه عوامل خارج از خود. مسئله سوم آزاد کردن مصرف کننده‎ها از دست واسطه‎های غیرضروری است. کاستن از واسطه‌ها، مبارزه با مشاغل کاذبی که به هر حال اگر هیچ سوء استفاده‎ای هم نکنند و تنها خرج تجارتخانه خودشان را در بیاورند بازهم بر تولید کننده و مصرف کننده تحمیل هستند، (این مهم) از اهداف تعاونی است.

از دیدگاه شهید بهشتی یکی دیگر از مسایل در تعاونی‎ها، حق رأی است که تابع سرمایه نیست یک مشخصه اصلی دیگر را که کم و بیش مطرح کرده‌اند، شرط صاحب سهم بودن شاغلان در تعاونی‎های تولیدی است. یعنی تنها کسانی بتوانند در تعاونی تولید صاحب سهم باشند که بمانند و آنجا کار کنند.

آیت‌ا… دکتربهشتی در خصوص مالکیت تعاونی می‌گوید:مالکیت‏های تعاونی قطعاً از نوع مالکیت‎های مشاع هستند و یعنی صاحبان سهام در شرکت تعاونی تولیدی یا مصرف در کل دارایی این شرکت‎ها سهیم هستند. در هر یک عدد خود کار و برگ کاغذ و در هر ساختمانش.

شهید بهشتی همچنین معتقد است که در بحث مالکیت تعاونی مسئله سود بسیار قابل توجه است.

وی می‌گوید:مسئله‏ای که در رابطه با مالکیت تعاونی مطرح است، مسئله تقسیم سود است. اگر ما می‌خواستیم در تعاونی‎های مصرف این فرمول متداول را که میزان خرید در سود دخالت داشته باشد و قاعده فلسفه تعاونی مصرف این را ایجاب می‌کند بپذیریم از نظر احکام مربوط به مالکیت مشاع و مالکیت تعاونی چه خواهیم کرد؟ آیا ما می‌توانیم با شرط در معامله یا شرط در قرارداد، یا شرط در خرید سهام این را رعایت کنیم یا نه؟ این هم برای خودمسئله‎ای است.

شهیدبهشتی در زمینه تعاون معتقد است که دولت می‏تواند برای کمک به گروهی که قصد فعالیت و تولید دارند وام بدهد تا برای آن گروه یک پشتوانه باشد. از سوی دیگر معتقد بود که می‏توان با وام دادن به جوان‏های بیکار و کسانی که در ادارات کارایی چندانی ندارند، آنها را به مرحله تولید و سوددهی رساند، این افراد قادر خواهند بود تا با این سرمایه، یک شرکت تعاونی تولیدی یا خدماتی به‏وجود آورند.